Hüseyin Sarıgül
[email protected]
LOZAN VE KÜRTLER
26 Temmuz 2022 14:04
4 Kasım 1922, TBMM Gizli Celse'de Bitlis Mebusu Yusuf Ziya Bey, Lozan Barış Antlaşması'ndan Kürtlerin beklentisini şöyle anlatmıştı: "Avrupalılar diyorlar ki “Türkiye’de yaşayan ekalliyetlerin en büyüğü, en kesretlisi Kürtlerdir.” Bendeniz Kürdoğlu Kürdüm.
Binaenaleyh bir Kürt mebusu olmak sıfatıyla sizi temin ederim ki Kürtler hiçbir şey istemiyorlar. Yalnız büyük ağabeyleri olan Türklerin saadet ve selametlerini istiyorlar (alkışlar). Biz Kürtler vaktiyle Avrupa’nın Sevr paçavrası ile verdiği bütün hakları, hukukları ayaklarımız altında çiğnedik ve bütün manasıyla bize hak vermek isteyenlere iade ettik.
Nasıl ki Elcezire Cephesi’nde çarpıştık (alkışlar), nasıl ki Türklerle beraber kanımızı döktük, onlardan ayrılmadık ve ayrılmak istemedik ve istemeyiz! (Alkışlar)
Binaenaleyh sözüme hitam verirken heyet-i murahhasınızdan rica ederim ki, ekalliyetler (azınlıklar) mevzubahis edildiği zaman Kürtlerin hiçbir mütalebesi (talebi) olmadığını ve Kürtlerin kanaatine tercüman olarak buradan söylediklerimi söylesin ve iddia etsin.
Binaenaleyh tekrar rica ederim ki Suriye’de terk ettiğimiz hudutları kurtarsınlar. Bu memleketin, bu vatanın eczası, en mühim parçası olan Kerkük’ü, Süleymaniye’yi, Musul’u unutmasınlar. (“Zaten orası bizimdir” sesleri)"
Sonuç: Musul'suz Lozan 24 Temmuz 1923'te imzalandı.
Lozan Barış Görüşmelerini yürüten heyette Kürt temsilci var mıydı, Lozan’da Kürt Meselesi nasıl ele alındı, Kürtleri en çok kim savundu, TBMM’nin Kürt temsilcileri Lozan Barış Antlaşması’nı onayladılar mı?
Not: Meclis konuşmalarından görüldüğü üzere Türk-Kürt kardeşliğine yürekten inanmış biri olan Yusuf Ziya Bey, 13 Şubat 1925’de patlak veren Şeyh Said İsyanı’nı örgütleyen Azadi Cemiyeti’ne üye olmak suçundan tutuklandı ve Bitlis’te yargılandı.
Hıyanet-i Vataniye Kanunu gereğince Şeyh Said İsyanı’nın bastırmasından bir gün önce, 14 Nisan 1925 saat 5.30’da Bitlis’te Cibranlı Halid Bey, Teğmen Ali Rıza Bey, damadı Faik Bey ile Molla Abdurrahman ile birlikte kurşuna dizildi.
Onunla aynı kaderi paylaşan Hasan Hayri Bey'le ilgili:
Birinci Meclis'te Dersim Mebusu olan Hasan Hayri Bey. Nuri Dersimi'nin aktardığına göre Mustafa Kemal, Lozan görüşmeleri sırasında Musul meselesi görüşülürken, Kürt mebusların fikrini almak istemiş, Hasan Hayri Bey söz almış ve şöyle demişti:
"Kürtlerin Türkler’ den ayrılmayacaklarını kesin bir dille açıklayarak, sözlerimi Hz.Muaviye’den bugüne kadar cereyan eden olayları sayarak tarihen isbata çalıştım.
Bu sözlerimden son derece memnun kalan Mustafa Kemal, sevincinden ayaklarını yere vuruyor, beni çılgınca alkışlıyordu.
Hatta ertesi gün Kürt milli kıyafetiyle Meclis’e gelmemi benden rica etti. Ben ve diğer Kürt mebus arkadaşlarım, ertesi gün Kürt Milli kıyafetiyle Meclis’e geldik ve Lozan Konferansı’na telgraflar çekerek Kürtlerin, Türker’den ayrılmayacağını bildirdik."
Bunun üzerine, başından itibaren bağımsızlıktan yana olan Nuri Dersimi, "Muhterem Hayri Bey, sen şimdi Türklerden ayrılmış bir Kürt mebususun, Terakkiperver Partisi’ne mensup olduğun için Mustafa Kemal’in muhalifisin ve bu parti sayesinde tekrar mebus olabilirim ümidindesin, fakat aldanıyorsun, bir gün gelecek, sen Kürt adını bile söyleyemeyeceksin” demişti.
Tarih Nuri Dersimi'yi haklı çıkardı. Hasan Hayri Bey, 13 Şubat 1925'te patlak veren Şeyh Said İsyanı ile ilişkilendirildi, Lozan sırasındaki tavrı dikkate alınmadı ve 23 Kasım 1925'te idam edildi.
Alıntı
Ayşe Hür (Tarihçi)
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
“ Barışılsa ne olur, barışılmasa ne olur?”
29 Ağustos 2022 14:04
Şu dinin yakasından düşelim artık…….. Biz gereksiz yere onu yormayalım ki, o da gereksiz yere bizi yormasın.
02 Ağustos 2022 14:04
“Ne kadar açık fikirli ve zeki olursanız olun, Otoriterlik daima çevrenizden dolanacak bir yol bulur”
13 Temmuz 2022 14:04
Niye bu haldeyiz anlaşılmıyor mu?
08 Temmuz 2022 14:04
Zalimlerden başkasına düşmanlık yoktur.
01 Haziran 2022 14:04
Irkçılık, insanların her zaman kolayca kapılabildiği sinsi bir marazdır
29 Nisan 2022 14:04
O halde; ümmet mi, ulus mu, yoksa gerçek mi?
21 Şubat 2022 14:04
İslam, doğrunun genel adı değil miydi?!
07 Şubat 2022 14:04
. İster bilinen anlamıyla faiz yiyelim, isterse sözde yemeyelim
20 Aralık 2021 14:04
On ülkenin büyük elçileri istenmeyen adam ilan edilecekmiş.
25 Ekim 2021 14:04
Müctehidlerden her biri diğeri gibidir.
18 Ağustos 2021 14:04
Kuranı (meal) okurken yine bir ayete takıldım
31 Temmuz 2021 14:04
Kalabalıkların görüşlerini yok saymayın
13 Haziran 2021 14:04
Gergerlioğlu, Türkiye nin en önde gelen insan hakları savunucusudur.
26 Şubat 2021 14:04
Sence dünyada İslami bir devlet var mı?
07 Ocak 2021 14:04
Eğri adam
28 Aralık 2020 14:04
İyiler, kendilerine ücret kölesi derler diye korkarlar.
22 Aralık 2020 14:04
Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan'dan Erdoğan'a 'Kürt sorunu yoktur' yanıtı:
02 Aralık 2020 14:04
Bilim adamı olmak
!
06 Ekim 2020 14:04
Yeni Gözaltı ve Operasyonlar Kürt Sorununu Daha da çözülmez kılıyor
25 Eylul 2020 14:04
Devlet
24 Ağustos 2020 14:04
Ezilenden yana taraf olmak
16 Ağustos 2020 14:04
İslam yani biz Müslümanlar
03 Ağustos 2020 14:04
Ali Erbaş ve Kemalistler
27 Temmuz 2020 14:04
AKP Neden kaybetti?
23 Temmuz 2020 14:04
Baro yürüyüşleri bir hak-hukuk mücadelesi mi, yoksa bir iktidar kavgası mı?
01 Temmuz 2020 14:04
Anayasal haklarımız
24 Haziran 2020 14:04
DİL VE ASİMİLASYON
16 Haziran 2020 14:04
Körleşme
.
12 Haziran 2020 14:04
İslam ekonomisi diye bir şey var mıdır?
31 Mayıs 2020 14:04
Akit gazetesi
24 Mayıs 2020 14:04
Üç Yol...
17 Mayıs 2020 14:04
Babacan ve arkadaşları partilerini (DEVA) kurdular.
16 Mart 2020 14:04
Bakıyorum Kemalistler iyice havaya girmişler...
29 Şubat 2020 14:04
BARIŞTA YAŞAMAK
17 Şubat 2020 14:04
Ak Parti, nasıl oluyor da 18 yıldır tek başına hala iktidarda?
01 Şubat 2020 14:04
İran la uğraşanlar Allahtan buluyor, bulacakta...!
13 Ocak 2020 14:04
Önce demokrasi ve insan hakları
05 Ocak 2020 14:04
İşte demokrasi böyle bir şey:
04 Ocak 2020 14:04
Sahi Demirtaş niye içeride?
14 Aralık 2019 14:04
? Bir kişi aynı anda iki efendiye hizmet edemez..!?
02 Aralık 2019 14:04
Kadına şiddet
26 Kasım 2019 14:04
Allah sonumuzu hayır ede?.
25 Ekim 2019 14:04
ADALET
14 Ekim 2019 14:04
Hak hukuk adalet herkese lazım
25 Eylul 2019 14:04
18 yıldır aynı tarz...
16 Eylul 2019 14:04
Yine gündemde idam var...
02 Eylul 2019 14:04
Herkesin kendi dilinde yazması, çizmesi ve okuması doğal haktır.
28 Ağustos 2019 14:04
? Efendinin köleleri ? Olmaktan kurtulamadık
14 Ağustos 2019 14:04
AYM ÜYELERİNİ TEBRİK EDİYORUM
04 Ağustos 2019 14:04
Yıl 1986.
16 Temmuz 2019 14:04
Devlet Bahçeli:
22 Haziran 2019 14:04
?ÖZGÜRLEŞME?!!!
27 Mayıs 2019 14:04
? Demokrasi ile diktatörlük arasındaki farkı gösteren somut bir hikaye. ?
21 Mayıs 2019 14:04
Say, olmadı yine say...
15 Nisan 2019 14:04
Neden Tarım da dışa bağımlı kaldık..?
04 Nisan 2019 14:04
Hukuk ile değil de, duygusallık ve tarafgirlik ile meselelere baktığımız sürece asla iflah olmayız.
14 Mart 2019 14:04
Ortada ne hukuk bıraktınız ne de namus..!
04 Mart 2019 14:04
Riyakarlık ve zulüm
04 Şubat 2019 14:04
Anlamak mümkün değil
29 Ocak 2019 14:04
BARİ ŞİMDİ HEP BERABER DUA EDELİM Kİ?. ALLAH BİZLERİ BİR AN ÖNCE İKTİDARDAN UZAK TUTSUN..!
25 Ocak 2019 14:04
?...müşrikleri bulduğunuz yerde öldürün...?
10 Ocak 2019 14:04
FARKINDA MIYIZ?
26 Aralık 2018 14:04
Kadının beyanı esasmış...
03 Aralık 2018 14:04
?Hukuk ve demokrasi yoksa adalet de olamaz.?
25 Kasım 2018 14:04
Bize hak ve hukuk lazım
10 Kasım 2018 14:04
Ahlakın asgari ilkeleri
30 Ekim 2018 14:04
Bir diktatörlükte yaşıyorsanız; Doğuştan aktör olmayı da bilmek zorundasınız..!
24 Ekim 2018 14:04
Akıl ve din ilişkisini nasıl kurmak gerekir?
22 Ekim 2018 14:04
Yargıçlarımız?
15 Ekim 2018 14:04
Ölmüşüz ağla yanımız yok
01 Ekim 2018 14:04
Sizinki ciğer de bunlarınki taş mı? Sizinki evlat da bunlarınki enik mi?
01 Eylul 2018 14:04
Söylenecek söz belli de ?.
28 Ağustos 2018 14:04
İddia şu; papaz Brunson, güya FETÖ ve PKK adına casusluk yapmış.
27 Ağustos 2018 14:04
AHLAK VE KURAL
14 Ağustos 2018 14:04
Kime ne diyelim?
03 Ağustos 2018 14:04
Sahi tencere, tencereye ne demişti?!
26 Temmuz 2018 14:04
Sizce başka soruya gerek var mı?
18 Temmuz 2018 14:04
?Biz hiçbir zaman demokrasiyi tasvip etmedik.?
20 Haziran 2018 14:04
Başbakan ? Benim de geçmişim Kürt.?
10 Haziran 2018 14:04
Peki, nerede kaldı; Adalet,?
31 Mayıs 2018 14:04
Kim ne yapsın böyle başkanlığı?
25 Mayıs 2018 14:04
Yalan söylemeyeceğiz
11 Mayıs 2018 14:04
Hadi İbrahim Kalın?ı geçtik, peki, ya Genel Kurmay Başkanı?
04 Mayıs 2018 14:04
Ben oyumu demokrasiye, insan haklarına ve hukuk devletine vereceğim
20 Nisan 2018 14:04
Her türlü yanlış olanla mücadele edelim
13 Nisan 2018 14:04
İşte bazı toplumsal özelliklerimiz:
06 Nisan 2018 14:04
Belli ki sorunumuz ahlaki ve çok derin
30 Mart 2018 14:04
Afrini konuşamıyoruz bile...
16 Mart 2018 14:04
ERKEKLERDE İNSAN SAYILSIN
09 Mart 2018 14:04
Körlük ve akıl tutulması
02 Mart 2018 14:04
İstisnalar ve ahi ret
16 Şubat 2018 14:04
?Dünya Adalet Projesi?? 2018 yılı HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ RAPORU?NU açıkladı.
01 Şubat 2018 14:04
Doğru olmak
26 Ocak 2018 14:04
Hepsi yalan mı idi?
19 Ocak 2018 14:04
?Bir Türk bizim partide genel başkan olmasın? demek doğru değil.
12 Ocak 2018 14:04
Din-i Mubin? Yani apaçık olan din.
05 Ocak 2018 14:04
Faizde, oranlarında, en yüksek oran İslam ülkelerinde
29 Aralık 2017 14:04
'El-Beşir?e Destek İnsanlığa Mı Müslümanlığa Mı Sığıyor?
22 Aralık 2017 14:04
Her şeye rağmen Türkiye oradan bin kat daha iyi!
18 Aralık 2017 14:04
?varlık kaçırmak vatana ihanettir?
09 Aralık 2017 14:04
Hukuk olsaydı
01 Aralık 2017 14:04
İçimiz hain dolu
28 Kasım 2017 14:04
İslam, bireyi eşit, özgür hatta otonom kabul eder
10 Kasım 2017 14:04
Kim haksızsa Allah ıslah etsin!..
22 Ekim 2017 14:04
HERKES AYAĞINI DENK ALSIN
06 Ekim 2017 14:04
CUMHURBAŞKANIM PİŞMANIM
29 Eylul 2017 14:04
Hey gidi günler...
22 Eylul 2017 14:04