Sosyalizmin başkenti

            Süleyman Kırteke, uzun mücadelenin bir özetini ‘Devrim Uzun Sürer’ isimli bir kitapta topladı. Oktay Duman tarafından hazırlanan kitapta, bu uzun yürüyüşün bazı önemli duraklarına uğrayıp geçiyor Kırteke

             Malatya’nın devrimci mücadelede özel bir yeri var. Sosyalizmin başkenti diye tabir edilir. Süleyman Kırteke ilk gençlik döneminden başlayarak Malatya’daki bu mücadelenin içinde oldu.

              85’ine bastığı bu günlerde bu mücadeleyi hâlâ sürdürüyor. Kırteke, uzun mücadelenin bir özetini ‘Devrim Uzun Sürer’ isimli bir kitapta topladı.

              Oktay Duman tarafından hazırlanan kitapta, bu uzun yürüyüşün bazı önemli duraklarına uğrayıp geçiyor Kırteke. Bu durakların önemli ilk durağı Türkiye İşçi Partisi’dir (TİP). Süleyman Kırteke devrimci çalışmalarına Ceyhan’da TİP içinde başlar, daha sonra Malatya’da sürdürür.

TİP Malatya kongresi

            Malatya’nın devrimci mücadelede özel bir yeri var dedik. Boş laf değil. TİP’ in genel kongresi Malatya’da gerçekleşti.

              Çünkü Malatya TİP’in yoğun destek gördüğü illerin başında geliyordu. Süleyman Kırteke, bu kongreye Adana delegesi olarak katılır, ancak kongreden sonra Adana’ya dönmez, Malatya’ya taşır ve mücadelesini, burada sürdürmeye devam eder.

             Mesleği terziliktir, Malatya’da bir terzi dükkânı açar, burası bir nevi devrimci bir merkez olur. Köylülerin tutuklanması ile birlikte meşhur olacak olan bildiri, bu dükkânda yazılır ve imzaya açılır. Ayrıca oğlu Özgür, Malatya TİP kongresinin toplandığı gün dünyaya gelir. Süleyman Kırteke, bunu çifte mutluluk olarak niteliyor.

Köylüler cezaevinde

             1969 yılında 7 kişi Malatya’da bir bildiri yayınlayarak Türkiye’nin sorunlarına müdahil oldular. Tutuklanıp cezaevi gönderilmeleri uzun sürmedi. Bu köylülerden biri de Süleyman Kırteke idi. Bu bildirinin nasıl ortaya çıktığını ve sonraki gelişmeleri biraz mizahla karışık anlatıyor Kırteke. ‘7 Köylü tutuklandı’ diye basında yer alan olay Türkiye’nin ilklerden biriydi. Malatya’nın da ilklerinden biridir.

               Kitapta yayınlanan bildiri ve 7 köylünün tutuklanması şöyle anlatılıyor: “Şubatta yayınlamışız bildiriyi. Belki aradan üç ay geçtikten sonra savcılık tevkif etti.

               Ali Erdoğdu, Mehmet Ali Özdoğan, Teslim Töre, Hacı Tonak ve Köse Polat ile birlikte tutuklandık. …Malatya ayağa kalktı.

               İlk kez köylüler bir bildiri yayınlamışlar. Vahap Erdoğdu hemen Malatya’ya gelmiş. ‘Köylüler tutuklanmasın’ diye günlük gazetelerde haberler çıkmış. Vahap Erdoğdu, Ahmet Say, Ahmet Kardam gibi aydınlar ile Halit Çelenk, Niyazi Ağırnaslı gibi birçok avukat Malatya’ya gelmiş.

              İlhami Soysal, Çetin Altan gibi etkili isimler bizi haberleştirmiş. (S.97)” Bu tutukluluk 4 ay sürer, duruşmayı büyük bir kalabalık izler ve 7 köylü tahliye edilir.

Haşhaş gazetesi ve haşhaş

               Amerika’nın isteği üzerine Türkiye’de haşhaş ekiminin yasaklanması üzerine, bu önemli bir mücadele konusu oldu. Haşhaş ekmek küçük köylü için önemli bir gelir kaynağı idi. Yasaklanınca mitingler yapıldı, gizli gizli ekiliyor oldu.

             Haşhaş gazetesi bu temelde yayınlandı ve önemli bir yankı yaptı. Süleyman Kırteke yayın yeri Ören köyü olan Haşhaş isimli bir gazete yayınlamaya başladı. Kitapta yer alan bilgilere göre, gazete 18 sayı yayınlandı, Türkiyeli aydınlar ve devrimci gençlik tarafından ilgi ile izlendi.

Nurhak sana güneş doğmaz

             Kitapta sadece Malatya yok. Malatya’daki her olay bir şekilde Türkiye’ye çıkıyordu. Türkiye’de de Malatya’ya.

             Nurhak olayı ayrıntıları da Kırteke’nin kitabında yer alıyor. Sinan Cemgil ve arkadaşları kır gerillasını başlatmak için Malatya’yı seçti. İbrahim Kaypakkaya uzun süre Kürecik bölgesinde devrimci faaliyet yürüttü. Türkiye’de ilk kitle eylemlerinin bazıları Malatya’da gerçekleşti. Haşhaş ve tütün mitingleri gibi. Süleyman Kırteke şu ya da bu şekilde bu eylemlerin içinde oldu.

            Yeni yayınlanan biyograf yasında birçok anının yanı sıra ‘Neden Malatya’ sorusuna da yanıt arıyor. Ne yanıt verdiğini artık kitaptan okumak gerekiyor.

KÜNYE

Süleyman Kırteke

Devrim Uzun Sürer

Hazırlayan

Oktay Duman

İzan Yayınları 1.462

Kültür, 17 Nisan 2022 02:17