ORTAK DEĞER EŞİTLİKTİR
Kardeşlik mi, Eşitlik mi?
Geçtiğimiz günlerde Apaziz Dede Anma Etkinliği’nde bulundum. Dede’nin adı, toplumsal barış, inanç özgürlüğü ve hak mücadelesiyle özdeşleşmiş bir isim. Onu anarken söylenen sözlerin, yapılan konuşmaların bu değerler etrafında şekillenmesini beklemek doğal. Nitekim konuşmacılar da sık sık “kardeşlik” kavramına atıfta bulundular. Herkes bu kelimeyi özenle, içtenlikle kullandı. Ancak dikkat çeken bir şey vardı: “Eşitlik” kelimesi neredeyse hiç anılmadı.
Oysa bu coğrafyada kardeşlik çağrısı çok duyduk. Türk ile Kürt, Alevi ile Sünni, Arap ile Filistinli hep “kardeş” ilan edildi. Fakat kardeşlik sözleri çoğu zaman eşitlik taleplerinin üzerini örttü. Hatta bazen, hak arayanların sesi bastırıldığında kullanılan yumuşak bir perdeye dönüştü.
Tarih boyunca “kardeşlik” kavramının içini dolduramamış çok örnek yaşadık. Osmanlı’da “nizam” adına kardeş katli bir devlet geleneğiydi. Bugün kadına yönelik şiddetin önemli bir kısmında faillerin kardeş, ağabey gibi en yakınlar olması, “kardeşliğin” adaletin garantisi olmadığını gösteriyor. Arap ülkelerinin Filistin karşısındaki suskunluğu ya da “kardeş Türk devletleri” söylemine rağmen uluslararası tanınmamışlık, söylem ile gerçek arasındaki uçurumu ortaya koyuyor.
Birbirimize kardeş diyerek sorunları çözemeyiz. Kardeşlik duygusunu yadsımıyorum; elbette insanlar arasında sevgi, bağlılık, dayanışma kıymetlidir. Fakat kardeşlik, eşitliğin yerini tutamaz. Kardeşliğin değeri, eşitliğin tesis edildiği bir zeminde anlam kazanır.
Bu nedenle Apaziz Dede gibi halkın vicdanında yer etmiş isimleri anarken, sadece duygusal kavramlara değil, somut ilkelere de yaslanmalıyız. Kardeşlik söylemiyle beraber, hatta ondan önce, eşit yurttaşlık hakkını konuşmalıyız. Kimliğe, inanca, cinsiyete, dile bakmaksızın herkesin eşit olduğu bir düzen kurmadan, gerçek bir barış inşa edilemez.
Apaziz Dede’nin mirası sadece dostluk sözlerinde değil; hakkı gözeten, eşitliği savunan bir toplum hayalinde saklı. Onu layıkıyla anmak istiyorsak, duygular kadar hakları da konuşmalıyız.
